Cynnwys
Agor gyda dealltwriaeth
Yr heriau penodol yn y wlad
Sut i ofalu am eich hun
Cymorth lleol a chenedlaethol
Creu cysylltiadau a chymuned
Sut y gall sefydliadau radio / technoleg helpu
Glywed eich llais a herio stigma
Gweithredu camau bach – cynllun ar gyfer y munud nesaf
Casgliad
1. Agor gyda dealltwriaeth
Mae byw mewn cymuned wledig yn aml yn cynnig tangnefedd, natur, a chlywed y gwynt dros fynyddoedd neu caeau – pethau sydd â gallu lleddfu’r ysbryd. Ond ar yr un pryd, mae’r pellter i wasanaethau, yr unigedd a’r cymhlethdodau economaidd yn gallu creu llwyth ychwanegol ar iechyd meddwl. Mae’n bwysig cofio nad ydych chi’n unig, a bod cymorth ar gael – weithiau mewn mannau ni ddisgwylir.
Fel pobl sy’n byw ymhell o ganolfannau trefol, efallai y bydd angen mwy o ffynonellau creadigol a chydweithredol arnoch i wella’ch lles. Yn y testun hwn, ceisiaf gynnig syniadau, adnoddau a gobaith i’ch helpu i ddod yn gryfach, gam wrth gam.
2. Yr heriau penodol yn y wlad
Yn gyntaf, gadewch inni edrych ar rhai o’r problemau sy’n gwneud iechyd meddwl yn her arbennig yn y wlad:
Unigedd a pellter cymdeithasol – os ydych chi’n lleiafrif mewn plwyf, efallai nad oes llawer o bobl eraill i drafod pethau personol gyda nhw.
Pellter i wasanaethau iechyd – mae’n bosibl bod y clinigau iechyd meddwl neu’n nifer o therapyddion i ffwrdd, ac efallai heb drafnidiaeth hawdd.
Stigma a phryder am fod yn “diagnosed” – mae rhai pobl yn ofni y byddant yn cael eu portreadu neu eu barnu os maent yn codi eu hanes neu eu problemau.
Amddifadedd economaidd ac ansicrwydd – costau byw, gostyngiad mewn incwm, pryder am cynhyrchiant amaethyddol neu fusnes lleol—popeth yn penderfynu ar straen ychwanegol. Yn y sector ffermio, mae sefydliadau’n nodi fod y cymuned ffermwyr wedi wynebu nifer fawr o heriau iechyd meddwl oherwydd cyfoeth o ddicter, ansicrwydd economaidd a rheoliadau lluosog.
Cymwysiadau digidol anaddas neu broblemau signal – os nad yw’r cysylltiad rhyngrwyd yn rhagorol, gall cymorth ar-lein fod yn anodd.
Trwyddynaeth gwasanaethau Cymraeg – mae llawer o bobl eisiau defnyddio Cymraeg pan fyddant yn trafod eu teimladau. Mae gweithio i sicrhau gwasanaethau iechyd meddwl dwyieithog yn rhan bwysig o bolisi strategol Llywodraeth Cymru.
Mae’r rhain i gyd yn pwyntiau y mae’n rhaid iddynt gael sylw os ydym am wella’r gefnogaeth i bobl ar hyd a lled Cymru.
3. Sut i ofalu am eich hun (ffordd sylfaenol)
Cyn trafod cymorth allanol, mae’n ddefnyddiol bod gennych rywfaint o offer personol i gefnogi’ch iechyd meddwl yn ddyddiol:
Rheoli’r routine – ceisiwch gadw amserau cysgu a bwyta cyson.
Gwneud gweithgaredd corfforol – cerdded, garddio, gweithio mewn tir, unrhyw beth sy’n symud eich corff. Mae bod yn natur yn horn o therapi yn ei hun.
Ysgrifennu neu gofnodi teimladau – mae blog personol, dyddiadur, neu arbennig o lyfr nodiadau yn gallu helpu i glirio meddyliau.
Defnyddio technegau ymwybyddiaeth (mindfulness), myfyrdod neu ymarferion anadlu – hyd yn oed pum munud y dydd yn gallu cael effaith.
Setio lle diogel i fynegi teimladau – dylech gael rhywle lle mae’ch teulu neu ffrindiau yn cael gwybod y gallwch siarad heb orfod cyfiawnhau.
Cynnal cysylltiadau – hyd yn oed bychain – galwad ffôn, neges testun, mynd i’r siop leol – unrhyw gyfathrebiad sy’n eich cysylltu.
Mae’r camau hyn yn sylfaen - maent ddim yn lle therapi neu gyngor proffesiynol, ond yn sail i gryfhau’ch gwydnwch emosiynol.
4. Cymorth lleol a chenedlaethol
Yn y rhan hwn, ceisiaf rhestru a disgrifio rhai o’r gwasanaethau a sefydliadau sy’n cynnig cymorth i iechyd meddwl yng Nghymru, gan gynnwys rhai sy’n arbennig o bwysig i bobl yn y wlad.
Sefydliadau a llinellau cymorth
Mind Cymru – mae’r sefydliad hwn yn cynnig gwybodaeth a chymorth yn Gymraeg a Saesneg. Gallwch ddod o hyd i’ch “Local Mind” lleol, a chael gwybodaeth sy’n addas i’ch ardal.
Samaritans Cymru – gwasanaeth clywed di-ddiogel, ar gael 24/7, ac mae modd galw yn Gymraeg neu Saesneg.
Farming Community Network (FCN) – sefydliad gwirfoddol sy’n cynnig cymorth emosiynol, cyngor a cefnogaeth i ffermwyr a’u teuluoedd mewn cyfnodau anodd.
Addington Fund & Royal Agricultural Benevolent Institution (RABI) – elusennau sy’n helpu gyda chefnogaeth ariannol, cymorth ymarferol a chounselling i gymunedau’r amaethyddol.
NHS Wales – mae gwasanaethau CBT ar-lein wedi’u cyfieithu i Gymraeg, megis “Space from Anxiety”.
Rural Health and Care Wales – sefydliad sy’n gweithio ar iechyd a gofal cymdeithasol mewn ardaloedd gwledig, ac yn ceisio llywio polisïau a rhannu arferion da.
Helplines a gwasanaethau eraill – llinellau fel Shout (testun 85258), Stayingsafe.net, Meic (i bobl ifanc), ac eraill, sydd wedi eu crybwyll yn rhestrau Cymru o wasanaethau iechyd meddwl.
Pa gamau y gallwch eu cymryd i fanteisio ar y gwasanaethau hyn?
Cael gwybod union bwy sy’n aros yng nghyffiniau eich cod post — cyfaddefwch yn glir beth yw eich anghenion (counselling, llinell gymorth, grŵp cymorth).
Cysylltu drwy ffôn, e-bost neu wefan. Os gallwch ofyn am gyfarfod neu gymorth yn Gymraeg, dylech wneud hynny.
Os nad oes gwasanaeth lleol, edrychwch a allwch fanteisio ar wasanaethau ar-lein, neu wersi o bell neu therapydd ar-lein sy’n cynnig cyfarfodydd trwy Zoom neu dechnoleg debyg.
Peidiwch â syndod am ofyn am grant neu gymorth ariannol i helpu gyda costau trafnidiaeth neu gyfathrebu — rhai sefydliadau all rhoi cymorth ychwanegol yn y sefyllfaoedd hyn.
5. Creu cysylltiadau a chymuned
Mae amserau o gysylltiad cymunedol a rhannu profiadau yn gallu bod yn hynod lleddfol i’r galon. Dyma rai syniadau:
Grwpiau cymorth lleol — efallai bod grwpiau iechyd meddwl yn eich ardal (mewn llyfrgell, canolfan gymunedol) lle all pobl ddod at ei gilydd i sgwrsio, rhannu teimladau a dysgu technegau.
Grwpiau ar-lein neu Facebook lleol — grwpiau lle y gallwch rannu profiadau neu wasanaethau lleol.
Cwrs neu weithgareddau lleol — gweithgareddau fel celf, cerddoriaeth, garddio, neu ymarfer corff yn eich plwyf — nid yn unig i’ch hwynebu pobl ond i roi o leiaf diffyg “ymwybyddiaeth meddwl” i’ch dyddiau.
Mentoriaid neu “buddy” lleol — os gallwch fentro, casglwch ffrind neu fynychwch prosiect lle pob unigolyn yn cadw llygad ar ffrind arall; eiriolaeth gymar i gymar gall fod cryf.
Volunteering — helpu mewn grwpiau lleol, gwaith gwirfoddol — gall trwy roi o’ch amser chi eich hysbysu bod gennych rôl ac effaith ar eich cymuned, sy’n wella hyder ac ysbryd.
Cynnal digwyddiadau cymunedol lles — cerddoriaeth, ciniawau, gweithdai iechyd meddwl — pethau sy’n gallu tynnu pobl at ei gilydd ac ennyn amser o gysylltiad.
Wrth greu cysylltiadau, cofiwch roi dewis i’r rhai sy’n teimlo’n barod i gymryd rhan — pethau bach yw’r dechrau, nid pob un person fydd yn barod i agor yn fawr.
6. Sut y gall sefydliadau radio / technoleg helpu
Technoleg a cyfryngau lleol gall fod pwerus yn lle bod ar gartref:
Radio lleol — rhaglenni iechyd meddwl neu llefydd lle pobl leol yn cael siawns siarad, cael gwybod sut pobl eraill yn delio â heriau tebyg.
Podlediadau a phrosiectau digidol lleol — blogiau neu sianeli YouTube lleol lle pobl rhannu eu straeon, technegau, awgrymiadau.
Apiau iechyd meddwl — nifer o apiau sy’n cynnig gweithgareddau ymarfer ymwybyddiaeth, ymarferion anadlu, clenwi meddwl (mind clearing), neu reoli straen.
Telefeddygiaeth a gwasanaethau ar-lein — cysylltu â therapyddion neu grwpiau cymorth trwy Zoom / Teams / ffôn, os nad yw’n bosibl teithio.
Mwy o cyfleoedd i ddysgu am iechyd meddwl — sefydlu sesiynau hyfforddi neu lein i bobl leol (yn y neuadd, ysgol, canolfan gymunedol) i ddatblygu “literasi iechyd meddwl” — bydd hyn yn helpu pobl i adnabod pan mae angen cymorth.
Yn modelau o wledydd eraill, hyfforddiad byr yw Mental Health Support Skills (MHSS) mewn cymunedau gwledig, lle mae aelodau’r gymuned yn cael eu hyfforddi i sylwi ar arwyddion problemau iechyd meddwl ac eich helpu i gysylltu pobl â gwasanaethau cywir. Mae ymchwil yn Awstralia wedi dangos bod y math hwn o hyfforddiant yn gallu gwella dealltwriaeth iechyd meddwl yn y gymuned ac annog pobl i ofyn am help pryd bynnag y bo angen.
Byddai model tebyg yng Nghymru yn gallu rhoi mwy o allu i bobl leol ein cymunedau i gefnogi ei gilydd.
7. Glywed eich llais a herio stigma
Mae stigma yn rhwystr mawr i bobl yng Nghymru – yn enwedig mewn ardaloedd lle pawb yn efallai yn eu hadnabod:
Siaradwch am iechyd meddwl yn naturiol — pan fyddwch yn teimlo’n gyfforddus, rhowch sgwrs gyda ffrind am rywun rydych chi’n gwybod sy’n delio â her, neu rhowch gyfweliad ringan.
Rhannwch eich stori os ydych chi’n barod — gall rhannu eich profiadau (yn anffurfiol neu drwy wefan / blog) helpu pobl eraill i deimlo nad ydynt ar eu pen eu hunain.
Cymryd rhan mewn ymgyrchoedd lleol — fel nosweithiau trafod, digwyddiadau codi ymwybyddiaeth — helpu sicrhau bod iechyd meddwl yn cael ei drafod fel mater cymunedol, nid rhywbeth “ysglyfaethus”.
Herio rhagfarn mewn ffordd resymol — pan fyddwch yn clywed barn anfuddhaol neu stereoteip, rhowch sylw, ond mewn ffordd eironedig a chyfrifol.
Trwy wneud hyn, gallwch helpu i newid meddylfryd cymunedol, lle mae pobl yn teimlo’n fwy agored i geisio cymorth.
8. Gweithredu camau bach – cynllun ar gyfer y munud nesaf
Weithiau mae’r cam cyntaf yn llawer, ac weithiau nid yw pobl yn gwybod pa’r lle i ddechrau. Dyma cynllun cam wrth gam i’ch helpu:
Ysgrifennwch restr o ffynonellau cymorth lleol — helplines, Mind lleol, grwpiau cymorth lleol.
Cysylltwch â lle un o’r ffynonellau hynny — hyd yn oed trwy e-bost neu galwad ffôn — tanlinellwch eich anghenion ac atebwch pa ffordd o gyfathrebu sy’n well (Cymraeg / Saesneg).
Blychau amser byr i ofalu am eich hun bob dydd — hyd yn oed 5 munud y bore i anadlu, neu gerdded, neu gysgu a thorri ar gyfer teimlad positif.
Ychwanegwch un llwybr cymunedol neu gysylltiedig — gallai fod grŵp Facebook lleol, ffrind, neu weithgaredd leol.
Os ydych yn gallu, ystyrwch hyfforddiant cynorthwyol fel “gatekeeper” neu “buddy” lleol — helpu pobl eraill pan fyddant mewn anhawster.
Cadwch daflen neu gerdyn sydd â rhifau helplines arno — mewn poced neu ar frig eich ffôn.
Hyd yn oed pan nad yw popeth yn newid mewn un nos, mae pob cam yn symud tuag at well lles.
9. Casgliad
Dyna ni — blogpost sy’n ceisio rhoi syniadau, gobaith ac offer i bobl mewn ardaloedd gwledig yng Nghymru sy’n cael trafferth gyda’u hiechyd meddwl. Nid yw pob syniad yn addas i bawb, ond gobeithio bod rhywbeth yma sy’n gallu codi’ch calon, rhoi cyfeiriad, neu roi tangnefedd y gallwch ei chofleidio.
Mae’n bwysig cofio: ceisio help yw nid arwydd o weakness, ond arwydd o ymwybyddiaeth a dewrder. Pan fyddwch yn cefnogi’ch hun, ac yn ceisio cysylltu â’ch cymuned, rydych hefyd yn creu cyfrwng mwy diogel i eraill. Mae cymunedau gwledig Cymru yn llawn cryfder, traddodiad a charedigrwydd — gweddïaf y cewch y cymorth yr ydych ei angen, a bod eich llais wedi ei glywed.
Os hoffech i mi olygu’r testun hwn (ychwanegu straeon lleol, ffynonellau lleol eich ardal chi, neu adael fersiwn hylifach neu fyrrach), gallaf wneud hynny — dim ond dweud wrthyf.
